MISCELLANEA COPERNICANA

Niewiele wiemy o pracy Stanisława Janikowskiego nad książką o Mikołaju Koperniku, ponad to, co we wstępie napisał sam autor. Zaledwie jeden raz, we wspomnieniach syna Stanisława Marii z 2000 roku, pojawiła się wzmianka na temat okoliczności pisania szkiców:

Ojciec w tym czasie [początek wojny] pracował nad książką o Koperniku. Z tego powodu często odwiedzał biblioteki, a głównie Bibliotekę Watykańską, w której pobliżu znajdowało się dyskretne wejście prowadzące z Watykanu do muzeum. Mój Ojciec i Papee spotykali się tam, na rogu dwóch, rzadko uczęszczanych korytarzy, skąd mogli widzieć, czy ktoś obcy się nie zbliża. Książka o Koperniku, zawierająca wiele danych nieopublikowanych, które Ojciec znalazł w bibliotekach rzymskich, nigdy nie została wydana. [.] Ja znalazłem w Zielonce notatki źródłowe, ale maszynopisu nie widziałem*.

Najważniejsze pytanie: czy gromadzenie informacji źródłowych o wielkim astronomie i praca nad książka były pretekstem do częstego odwiedzania Watykanu i możliwością spotykania się z ambasadorem Kazimierzem Papée, z którym Janikowski prowadził rozmowy polityczne i wymieniał informacje, będąc łącznikiem rządu emigracyjnego, czy też praca nad książką była realizacją zamierzeń poświęcenia się nauce w czasach, w których niewiele mógł zrobić dla ojczyzny – pozostanie bez odpowiedzi. Janikowski, tłumacząc opublikowanie niewielkiego szkicu na temat Kopernika w Bolonii, w odcinkach w “Orle Białym” w 1944 roku, napisał, że powodem była przewidywana obecność polskich żołnierzy II Korpusu w tym mieście**. Oznacza to najpewniej, że w 1944 r. musiał istnieć jakieś kształt książki, w każdym razie zebrane w kwerendzie materiały źródłowe, notatki bibliograficzne, z których przygotował trzyczęściowy artykuł. Notatki te i wypisy z dokumentów, zaginęły w czasie wojny i powojennych przenosin.

* S. M. Janikowski, Wspomnienia o Stanisławie Leopoldzie Janikowskim , [w:] J. Żaryn, Kościół w Polsce , s. 235; przedruk w: Świadectwa – Testimonianze, t. 4 , s. 40-41.

** Patrz: Słowo wstępne w tym tomie