SŁOWNIK ZASŁUŻONYCH I ZNANYCH POLAKÓW URODZONYCH WE LWOWIE

„Słownik zasłużonych i znanych Polaków urodzonych we Lwowie”  jest pracą ważną, ukazującą w całej pełni oryginalność i wielkość tego miasta w kulturze europejskiej. Pozycja ta spełnia rolę niezbędnika dla wielu biografistów i historyków piszących nie tylko o Lwowie i Kresach Południowo-Wschodnich.  Wszak historię narodu tworzą przede wszystkim ludzkie, a jej jakość zależy od kalibru indywidualności i Marian Kałuski jako utalentowany biografista znakomicie to rozumie i potrafi do swych ustaleń przekonać czytelników.

(…) Największą siłą książek Mariana Kałuskiego jest faktografia: dziesiątki tysięcy nazwisk, dat i opisów wydarzeń, zebranych z różnorakich źródeł i zgromadzonych na kartach poszczególnych tomów. Tak jest też przy „Lwowskim słowniku”, który czytelnik bierze do ręki. Jest tu 2821 nazwisk lwowian – ludzi różnych talentów i zainteresowań, różnego pochodzenia i różnych osiągnięć. I to, co najważniejsze – autor nie koncentrował się tylko na tzw. bohaterskiej historii narodu, czyli na eksponowania biografii żołnierskich, uczestników różnych wojen, powstań bądź potyczek.”

                                                                       Prof. Stanisław Sławomir Nicieja

                                                           Katedra Biografistyki Uniwersytetu Opolskiego

„Tak, Lwów jest dzisiaj ukraiński i takim będzie jutro. Bowiem chociaż Polska bez Lwowa nie jest Polską w całym tego znaczeniu, a oderwanie tego miasta od Polski na pewno nie było aktem sprawiedliwości dziejowej, gdyż odbyło się ono z pozycji siły i z pogwałceniem traktatu polsko-sowieckiego z 1921 roku oraz prawa międzynarodowego, które uznawało przynależność Lwowa do Polski za legalną, a wypędzenie Polaków ze Lwowa stanowiło zbrodnie przeciwko ludzkości. Jednak przez 600 lat – od 1340 do 1945 roku. Lwów należał do Polski i był polskim miastem (do XVI w. Lwów był miastem wieloetnicznym, w którym dominował element niemiecki i polski, a od XVI w. większość mieszkańców stanowili Polacy, co jest bezsprzecznym faktem,  i co potwierdzają cmentarze lwowskie z grobami sprzed 1945 roku), odgrywał wielką rolę w historii Polski i narodu polskiego, był wielkim centrum polskiej nauki i kultury. Był po Warszawie i Krakowie trzecim najważniejszym miastem w dziejach Polski i narodu polskiego. Nie ma zapewne ani jednej dziedziny życia polskiego, w której nie byłoby udziału Lwowa – niekiedy bardzo dużego, a nawet pionierskiego. Stąd wielka rola Lwowa w życiu Polski i narodu polskiego nigdy nie będzie zapomniana, gdyż zapomnianą być nie może.”

                                                                                                           Marian Kałuski

“Rzeczpospolita”

PLUS MINUS

Publikacja: 30.09.2021

„Słownik zasłużonych i znanych Polaków urodzonych we Lwowie”

Znani lwowiacy.

Wychowawca, sportowiec, trener – Kazimierz Górski, znawca twórczości wielkich romantyków Krasińskiego, Słowackiego i Mickiewicza – Juliusz Kleiner, złotnik i sekretarz króla Jana III Sobieskiego – Ormianin Piotr Bedros Zachayaszowicz, autor takich szlagierów muzycznych jak chociażby „To ostatnia niedziela” Ludwig Friedwald. Wszystkich ich łączy miejsce urodzenia – Lwów. To wybrane nazwiska spośród 2821 notek biograficznych zasłużonych i znanych Polaków pochodzących z tego miasta. Ich słownik opracował australijski dziennikarz, pisarz, historyk o polskich korzeniach Marian Kałuski. Chociaż dzisiaj Lwów jest ukraiński, a Polacy są w nim mniejszością, Kałuski przypomina, że przez 600 lat – od 1340 do 1945 r. – był polskim, acz wieloetnicznym miastem. Lwów to jedno z miast, które mają genius loci, tam rodziły się wybitne osobowości – zwraca uwagę prof. Stanisław S. Nicieja z Uniwersytetu Opolskiego. „Kolorowe ptaki” – ludzie różnych talentów, „niezwykłej przedsiębiorczości i wyobraźni, dynamiczni indywidualiści kreujący ważne zjawiska w dziejach kultury, nauki, polityki czy gospodarki” – opisuje ich. Autor Marian Kałuski zgromadził w słowniku biogramy tych, którzy nie tylko wpisali się w dzieje Lwowa, ale Polski i świata. Co istotne, pokazał nie tylko biografie Polaków, ale też wielonarodowy tygiel tego miasta – w którym żyli również Żydzi, Ormianie, Ukraińcy, Austriacy czy Rosjanie. Nie skupił się tylko na losach heroicznych – żołnierzach walki o niepodległość, ofiarach represji, ale wyciągnął z zapomnienia twórców kultury materialnej Lwowa – inżynierów, architektów, przedsiębiorców, wynalazców.

Chociaż dzisiaj Lwów jest ukraiński, a Polacy są w nim mniejszością, Kałuski przypomina, że przez 600 lat – od 1340 do 1945 r. – był polskim, acz wieloetnicznym miastem. Autor poprzez zestawienie not biograficznych stara się udowodnić, że należał wręcz do trójki centrów polskiej kultury i nauki obok Warszawy i Krakowa.

„Słownik zasłużonych i znanych Polaków urodzonych we Lwowie”, Marian Kałuski, Oficyna Wydawnicza MJK-Toruń.

Marek Kozubal